Συνέντευξη με τον Λουκά Κούτρα, που πρωταγωνιστή στον ρόλο του Οιδίποδα για την παράταση «Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή» Η άλλη αναπαράσταση του Κώστα Μεσσάρη στον Χρήστο Αρφάνη του Entertainment News Greece.

1. Ποιες ήταν οι προκλήσεις που αντιμετώπισες ενσαρκώνοντας έναν τόσο πολύπλοκο και βαθιά τραγικό χαρακτήρα όπως ο Οιδίπους;
Η ενσάρκωση ενός τέτοιου αρχετυπικού ρόλου είναι από μόνη της μια ισχυρή πρόκληση. Από κει και πέρα, όσο κι αν θεωρείται αυτονόητο, είναι η καθαρότητα του λόγου παντα σε σχέση με την συμφωνημένη από όλους μας ατμόσφαιρα που στοχευουμε να δημιουργήσουμε. Δεν είναι τυχαίο που το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου αφιερώθηκε στο πώς λέμε το κάθε τι.

2. Πώς προσέγγισες την αναπαράσταση της τυφλότητας του Οιδίπους, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά;
Ο Οιδιποδας είναι ένας τραγικός χαρακτήρας τυφλός στην αλήθεια που διακαώς επιθυμεί να φέρει στο φως. Αυτή η τυφλότητα είναι και σύγχρονή μας καθώς οι περισσότεροι, στην αναζήτηση της αλήθειας τους, εναγωνίως υποστηρίζουμε το δικό μας δίκιο απέναντι στο δίκιο του άλλου, επιβεβαιώνουμε αυτό που ήδη πιστεύουμε ως σωστό και αληθές, μέσα από την σύγκρουση, την ακύρωση του διαφορετικού. Έχουμε συγκεντρώσει τόνους πληροφορίας, χωρίς να την μετατρέπουμε σε γνώση και δεν ξέρουμε πώς να διαφωνούμε. Το ίδιο αποτυπώνεται και στις λογομαχίες του Οιδίποδα με όσους τον οδηγούσαν στην δική του οδυνηρή αλήθεια! Στην σκηνή, ήταν επιλογή η τυφλότητα αυτή να αποτυπώνεται μ ένα βλέμμα χωρίς εστίαση, ενα μη βλέμμα.

3. Υπήρξε κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των προβών ή των παραστάσεων που αισθάνθηκες ιδιαίτερα συνδεδεμένος με τον ρόλο;
Προσωπικά πιστεύω, διαβαζοντας, αλλά και συζητώντας με συναδέλφους ότι η μοίρα του Οιδίποδα σφραγίζεται από τις εκρήξεις οργής του. Η κριση του θολώνεται από τον ευφλεκτο του χαρακτήρα του, ας φανταστούμε για παράδειγμα, τι θα είχε συμβεί αν στην τυχαία συνάντηση του με τον Λάιο και την κουστωδια του, απλά έκανε στην άκρη, αντί να ξεχυθεί στον μοιραίο καυγά. Τέτοιες αποχρώσεις θυμού είχα νεώτερος και αυτές οι ποιότητες αναδύθηκαν σχετικα πιο εύκολα από κάποιες άλλες.
4. Πώς η μουσική και η κίνηση συνέβαλαν στην ερμηνεία σου του Οιδίπους;
Η μουσική του Γιώργου Κομπογιάννη αλλά και η απόδοση των χορικών με τραγούδι, είναι εγγύηση και πυξίδα για εμάς όσον αφορά την ατμόσφαιρα που θέλησε ο σκηνοθέτης μας να αποτυπώσουμε. Ιδιαίτερα τα κομμάτια που έρχονται από το δημοτικό μας τραγούδι με “κουρδίζουν” στο κλειδί της ατμόσφαιρας της παράστασης.
5. Ποια μηνύματα ή θέματα από το έργο του Σοφοκλή θεωρείς ότι είναι πιο σχετικά με το σήμερα;
Η αλαζονεία που έρχεται με την εξουσία, η προσκόλληση στο δικό μας σωστό και δίκαιο (σε αντιπαραβολή με το αντιστοιχο κοινό) θεωρώ πως είναι θέματα που κατέγραψε ο Σοφοκλής, συλλαμβάνοντας το βεληνεκές τους πέρα απ τον χρόνο τον δικό του. Δείτε τι γίνεται σήμερα, ποιες συμπεριφορές των “αρχόντων” μας απασχολούν και πώς αντιδρούμε σ αυτές. Δείτε πώς διαφωνούμε στα μέσα μαζικής δικτύωσης, πώς αυτόματα αντιδρά το θυμικό μας σ ενα κομματι πληροφορίας πριν καν σκεφτούμε να χρησιμοποιήσουμε την συνδυαστική μας σκέψη. Και με την λέξη “άρχοντες” δεν αναφέρομαι μόνο στους εκάστοτε κυβερνώντες αλλά και όσους με τρόπο τους, την νοοτροπία τους και τις πρακτικές τους επηρεάζουν την καθημερινότητα, τη γνώμη και την ψυχική διάθεση του πολίτη.
6. Πώς η παράσταση αυτή διαφέρει από άλλες ερμηνείες του Οιδίπους που έχεις δει ή συμμετάσχει;
Δεν έχω δει καμία ερμηνεία του Οιδίποδα και απέφυγα εσκεμμένα να βρω και να δω σχετικό υλικό. Εστίασα στην προσωπική δουλειά πάντα σε συζήτηση/διδασκαλία του κ Κ. Μεσάρη. Μιλώντας σαν θεατής, είμαι καχύποπτος με παραστάσεις αρχαίου θεάτρου. που δίνουν βαρύτητα στο να σου “πιάσουν” το μάτι με έμφαση σε εικαστικά υπό ή ευθέως νοούμενα, που εσκεμμένα ή μη οδηγούν τον θεατή καπου αλλού, πέρα από την ευθύτητα και την απλότητα του λόγου. Οπότε αν πρέπει να εστιάσω στο διαφορετικό της δικής μας αναπαράσης, θα σας πω ότι αυτό έγκειται στην απλότητα και στην αμεσότητά της.
7. Τι θα ήθελες να αφήσεις ως κληρονομιά μέσα από την ερμηνεία σου στον ρόλο του Οιδίπους;
Η λέξη κληρονομιά είναι βαριά κυρίως όταν αναφερόμαστε σε ποιήματα τέτοιου μεγαλείου. Έχω την αίσθηση ότι κανείς δεν μπορεί με ό,τι κάνει να βγει πέρα και πάνω από τον λόγο. Δεν μπορούμε να συνυπογράφουμε με τον δημιουργό του. Μπορούμε όμως να ανακαλούμε στη συλλογική μνήμη τις αξίες που διαπραγματεύονται αυτα τα έργα, τοσο σε επιφάνεια, όσο και βαθύτερα, να τα φέρνουμε στο σήμερα και μέσα απ την εικόνα, την μουσική που εμάς αγγίζει στο τώρα. Όπως είναι γραμμένα μας δίνουν αυτό το δώρο. Ο λόγος να φτάνει στον θεατή όπως ένα βέλος φτάνει στον στόχο του. Οπότε αν με την ερμηνεία μου μπόρεσα να δώσω ώθηση να κυλήσει η ρόδα εντός της άχρονης πορείας της, είμαι ικανοποιημένος. Το καλό βέβαια είναι ότι αυτά τα έργα (αλλά και το θέατρο εν γένει) δεν μας έχουν ανάγκη. Εμείς τα έχουμε!
8. Υπάρχει κάποιο στοιχείο του Οιδίπους που βρήκες ιδιαίτερα δύσκολο να εκφράσεις;
Ρώτα με αν υπήρξε καποιο στοιχείο που ΔΕΝ με δυσκόλεψε στην εκφραση. Αυτή είναι πιο εύκολη και σύντομη απάντηση. Θα αναφέρω την δυσκολία στο να δει ο θεατής ένα Οιδιποδα ανθρώπινο και αγαπητό στον λαό του στο πρώτο μέρος.
9. Πώς αντιμετώπισες την αλληλεπίδραση με τους άλλους χαρακτήρες στην παράσταση;
Ψάχνω καθε φορά να πιαστώ απ΄το παραμικρό που δίνουν οι συμπαίκτες μου στη σκηνή. Η παραμικρή έκφραση όταν τους κοιτώ, ο τόνος της φωνής τους, η ένταση σε σώμα και λόγο, είναι πόροι που αξιοποιώ επί σκηνής. Χτίζω με τα υλικά που βρίσκω, αλλιώς κινδυνεύω να φτιάξω δικό μου μονόπρακτο εντός παράστασης. Οι συνάδελφοι το γνωρίζουν αυτό και πάντα (μα παντα!) με προμηθεύουν με τις κατάλληλες πρώτες ύλες. Φυσικά η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη.
10. Ποια ήταν η πιο απαιτητική σκηνή για εσένα και γιατί;
Η τελευταία σκηνή,μετά την αφήγηση του εξάγγελου. Είναι εκείνες οι στιγμές που η ισορροπία είναι ασύλληπτα εύθραυστη. Πώς θα επιτυγχάνω σε κάθε παράσταση να αποτυπώσω τον “πόνο πέρα απ τον πόνο” που βιώνει ο ήρωας, μηδέ προσθέτων, μηδέ αφαιρών.
11. Πώς προετοιμάστηκες για την παράσταση αυτή, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά;
Μεγάλο μέρος της προετοιμασίας είναι η συζήτηση με τον σκηνοθέτη για το επιθυμητο αποτέλεσμα. Πέρα απ τη κατανόηση, η δουλειά που έγινε ήταν στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ του πως εγώ νομίζω ότι αποδίδεται μια κατάσταση και στο τι πραγματικά φτάνει στον θεατή. Πολλή επανάληψη, πολύ περπάτημα με τα λόγια ,μέσα στο σπίτι, νοητική πρόβα όσο μετακινούμαι με τα μέσα, ακόμα κί όταν παρακολουθούσα μία τηλεοπτική σειρα, αργά για χαλάρωση!
12. Ποια στοιχεία της παράστασης πιστεύεις ότι θα αφήσουν το πιο δυνατό αντίκτυπο στο κοινό;
Ο λόγος, όπως έχει διαμορφωθεί από την μετάφραση-μετάπλαση του Κώστα Μεσάρη, η αμεσότητα της παράτασης, η υπόστασή της στο σήμερα, κοντά στον μέσο άνθρωπο, η απλότητα στο λόγο που συγκινεί. Η παράσταση δεν έχει θεατές και θεώμενους, είμαστε το ίδιο χαρμάνι στην αίθουσα για 90 λεπτά.
13. Πώς η παράσταση αυτή έχει επηρεάσει την προσωπική σου ζωή και την καλλιτεχνική σου πορεία;
Ένα από τα μεγαλύτερα μαθηματα που έχω πάρει (ή ακόμα παίρνω), είναι η αγάπη για το ξεβόλεμα (που μόνο ευχάριστο δεν είναι). Όχι μονο να ξεβολεύομαι αλλά να αγαπώ και την διαδικασία. Δεν υπάρχει εξέλιξη στο βόλεμα.

Σας ευχαριστώ για την όμορφη κουβέντα μας

Λίγα λόγια για την παράσταση «Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή»
Η άλλη αναπαράσταση
Παράσταση μουσική, βιωματική, λαϊκή
«φως που στα μάτια μου δεν φτάνεις»
του Κώστα Μεσσάρη

Η άλλη αναπαράσταση, παράσταση μουσική, λαϊκή, βιωματική: «φως που στα μάτια μου δεν φτάνεις». Ανάσα αντίστασης ομορφιάς ανθρωπισμού κατά ασχήμιας απανθρωπισμού μας, σάμπως το δράμα ο Σοφοκλής να το ‘γραψε σήμερα, με το τώρα σαναναι τότε και ταναπάλι. Σαν δραματικό δημοτικό τραγούδι, ροκ ρεμπέτικη «παραλογιά» παραδοσιακή, το θάμα και αντίθαμα, να περπατούν οι ζωντανοί με τους αποθαμένους.

Δράμα αστυνομικό συναρπαστικό τραγικής ειρωνείας κι όλα συμβαίνουν τώρα στην πλατεία της γειτονιάς που είναι καφενείο, σπίτι, ναός, τάφος, εκκλησία του δήμου.

Γύρω από την παλιά φθαρμένη καρέκλα καφενείου του Οιδίποδα σύμβολο εξουσίας και θανάτου, έρωτα και ζωής, ο τυφλός ντετέκτιβ Οιδίπους Τύρρανος, πίσω του εμείς τυφλοί υπνοβάτες τυραννίσκοι στο χειρότερό μας εφιάλτη, τη μόρα.

Ψάχνει το φονιά του Λάιου και του εαυτού του και βρίσκει πως ο φονιάς είναι αυτός, εμείς που σκοτώνουμε τον άλλονε δικό γνωστό ή ξένο πρόσφυγα σκοτώνοντας τον εαυτό μας. Αθώοι που δεν ξέρουμε, ένοχοι που δεν θέλουμε να ξέρουμε πως εμείς είμαστε κι ο άλλος και πως το αίνιγμα της σφήγκας παραμένει πάντα άλυτο.

Αν η απάντηση δεν είναι η αγάπη και η φιλία σε κοινωνία αλληλεγγύης: δεν ήρθαμε στον κόσμο να κυβερνάμε ή να κυβερνιόμαστε παρά να συνυπάρχουμε μεταξύ μας ελεύθεροι υπεύθυνοι για τα πάντα όπως και για το ένα.

Αναπαράσταση βαθύ ταξίδι του ατόμου στο χάος του ασυνείδητου του ανθρώπινου χαρακτήρα και πλεύση επικίνδυνη του πολίτη στ’ ανταριασμένο πέλαγος όχλου τυφλού ανταγωνισμού να φάει ένας τον άλλονε, με τη κοινωνία αλληλεγγύης, τρόπο σωτηρίας και λύτρωσης κι αλάφρυνσης απ’ τη τραγικότητα του αμετάκλητου του θανάτου κι απαραίτητο λιμάνι.

Οιδίπους τύραννος του Σοφοκλή
Μετάφραση μετάπλαση διδασκαλία: Κώστας Μεσσάρης.

Σκηνικά κοστούμια
Κατερίνα Δελαπόρτα

Μουσική
Γιώργος Κομπογιάννης

Φωτισμοί
Αντώνης Συμεωνάκης

Κίνηση
Γεωργία Τρίτση

Σάζι-Λύρα
Κωνσταντίνος Παπαθύμνιος

Ήχος. Φως. Κονσόλα
Σάββας Σουρμελίδης

Παίζουν:
Οιδίπους: Λουκάς Κούτρας
Κρέων: Γιάννης Παπαθύμνιος
Τειρεσίας: Νίκος Τουλιάτος
Ιοκάστη: Έμμυ Στυλιανίδου
Άγγελος: Γιάννης Παπαθύμνιος
Εξαγγελος: Κώστας Μεσσάρης
Βοσκός: Στέλιος Κεχριώτης

Χορός
Γιώτα Βέη (Κορυφαια)
ΧρυσηΙδα
Κατερίνα Παπαδημητρίου
Στέλιος Κεχριώτης
Γεωργία Τρίτση